معرفی فیلم کاناپه
فیلم سینمایی «کاناپه» اثری به کارگردانی، نویسندگی و تهیه‌کنندگی کیانوش عیاری است که در سال ۱۳۹۵ تولید شد. این فیلم که در ژانر درام اجتماعی قرار دارد، به دلیل ویژگی‌های خاص خود از جمله استفاده از کلاه‌گیس به جای حجاب برای بازیگران زن در سکانس‌های داخلی، با حواشی بسیاری روبه‌رو شد و در نهایت توقیف گردید. داستان فیلم حول زندگی دو خانواده می‌چرخد که قصد وصلت با یکدیگر را دارند، اما پیدا شدن یک کاناپه و ماجراهای مرتبط با آن، مشکلات غیرمنتظره‌ای را در زندگی آن‌ها به وجود می‌آورد. این فیلم هرگز فرصت اکران رسمی نیافت و پس از هشت سال، در تاریخ ۷ اسفند ۱۴۰۳ به صورت غیرقانونی در پلتفرم یوتیوب منتشر شد که واکنش تند کیانوش عیاری را به دنبال داشت.
بازیگران فیلم کاناپه
فیلم «کاناپه» از حضور بازیگران برجسته و نوظهوری بهره برده است که هر یک نقش مهمی در روایت داستان ایفا می‌کنند. در زیر به معرفی برخی از بازیگران اصلی این اثر و بیوگرافی مختصر آن‌ها پرداخته‌ایم:
فرهاد آئیش: بازیگر و کارگردان مطرح ایرانی، متولد ۲۷ شهریور ۱۳۳۱ در تهران، در این فیلم نقش هوشنگ جمالی، پدر خانواده را بازی می‌کند. او که تحصیلات خود را در زمینه عکاسی و کارگردانی در آمریکا گذرانده، از دهه ۷۰ فعالیت خود را در تلویزیون و سینمای ایران آغاز کرد. آئیش با بازی‌های کمدی و دراماتیک خود شناخته می‌شود و در «کاناپه» حضوری قابل توجه دارد.
ابوالفضل پورعرب: از ستارگان قدیمی سینمای ایران، متولد ۱ تیر ۱۳۴۰، که در این فیلم یکی از نقش‌های کلیدی را بر عهده دارد. او که در دهه ۷۰ با فیلم‌هایی چون «عروس» به شهرت رسید، در «کاناپه» نیز با تجربه بالای خود به اثر عمق بخشیده است.
بابک حمیدیان: بازیگر توانمند متولد ۱۳۵۹، که با نقش‌آفرینی در فیلم‌های متعدد به یکی از چهره‌های شناخته‌شده سینمای ایران تبدیل شده است. همکاری او با عیاری در این فیلم برای اولین بار شکل گرفت و حضورش به جذابیت اثر افزوده است.
فرگل فربخش: بازیگر جوان و نوظهور که «کاناپه» یکی از اولین تجربه‌های جدی او در سینما بود. او در این فیلم نقش ویدا، دختر خانواده را ایفا می‌کند و با تراشیدن موهایش برای استفاده از کلاه‌گیس، تعهد خود را به پروژه نشان داد.
فریبا کامران: بازیگری با سابقه که در این فیلم نقش مکمل مهمی را بر عهده دارد. او با تجربه خود به تعادل میان بازیگران جوان و پیشکسوت کمک کرده است.
آتوسا انواریان: دیگر بازیگر نوظهور این فیلم که اولین تجربه سینمایی خود را در «کاناپه» ثبت کرد. او نیز مانند فربخش موهای خود را برای این نقش تراشید.
تینا عبدی: بازیگر جوانی که متأسفانه پس از حضور در این فیلم درگذشت. «کاناپه» یکی از معدود آثار او بود که فرصت نمایش رسمی نیافت.
از دیگر بازیگران این فیلم می‌توان به بیتا بیگی، سمیرا ذکایی، رزیتا سلطانی و جهانگیر الماسی اشاره کرد که هر یک به نوبه خود در پیشبرد داستان نقش داشته‌اند. نکته جالب این است که برخی بازیگران مانند فرگل فربخش، آتوسا انواریان و تینا عبدی برای اولین بار در این اثر به ایفای نقش پرداختند و این فیلم نقطه آغاز فعالیت جدی آن‌ها در سینما بود.
بررسی و نقد فیلم کاناپه
«کاناپه» از نظر مضمونی به مسائل اجتماعی و خانوادگی در جامعه ایران می‌پردازد و تلاش دارد با نگاهی واقع‌گرایانه، زندگی روزمره را به تصویر بکشد. کیانوش عیاری که پیش‌تر با آثاری چون «خانه پدری» و «بودن یا نبودن» توانایی خود را در خلق داستان‌های تأثیرگذار نشان داده بود، در این فیلم نیز رویکردی جسورانه اتخاذ کرد. استفاده از کلاه‌گیس برای بازیگران زن در سکانس‌های داخل خانه، با هدف نمایش طبیعی‌تر روابط خانوادگی، یکی از نقاط قوت و در عین حال جنجالی این اثر بود. عیاری پیش از ساخت فیلم اعلام کرده بود که دیگر اثری با حضور زنان روسری‌به‌سر در خلوت خانوادگی نخواهد ساخت، و این تصمیم او به توقیف «کاناپه» منجر شد.
از نظر منتقدان، بازی فرهاد آئیش در نقش اصلی تحسین‌برانگیز بوده، اما برخی معتقدند بازیگران زن مکمل در بیان دیالوگ‌ها و حرکات سینمایی ضعف‌هایی داشته‌اند که به کیفیت کلی اثر آسیب زده است. فیلمنامه نیز به دلیل دیالوگ‌های نه‌چندان قوی مورد انتقاد قرار گرفته، هرچند سوژه بکر و تصاویر بدون دیالوگ از نقاط قوت آن به شمار می‌روند. این فیلم به لحاظ اهمیت اجتماعی، اثری بحث‌برانگیز است که احتمالاً در سال‌های آینده نیز در تاریخ سینمای ایران مورد توجه قرار خواهد گرفت.
حواشی و انتشار غیر قانونی فیلم کاناپه
«کاناپه» از زمان تولید با مشکلات متعددی مواجه شد. استفاده از کلاه‌گیس به جای حجاب، که در سینمای ایران تابو محسوب می‌شد، باعث شد این فیلم از جشنواره فجر ۹۵ کنار گذاشته شود و هرگز مجوز اکران دریافت نکند. پس از سال‌ها انتظار، در اسفند ۱۴۰۳ نسخه‌ای با کیفیت بالا به صورت غیرقانونی در یوتیوب منتشر شد. کیانوش عیاری در نامه‌ای سرگشاده از این اقدام ابراز نارضایتی کرد و از مخاطبان خواست از تماشای نسخه قاچاق خودداری کنند، زیرا این کار به حقوق مادی و معنوی او لطمه می‌زند. او همچنین تأکید کرد که این فیلم با هزینه زیاد ساخته شده و انتشار غیرقانونی آن زیان جبران‌ناپذیری به همراه دارد.
جالب است بدانید که ابتدا قرار بود ترانه علیدوستی و شهاب حسینی در این فیلم حضور داشته باشند و علیدوستی حتی با تراشیدن موهایش موافقت کرده بود، اما به دلیل تداخل با پروژه «شهرزاد»، این همکاری میسر نشد. همچنین، «کاناپه» در ادامه مسیر آثار توقیفی عیاری مانند «خانه پدری» و «بیدار شو آرزو» قرار گرفت و نشان‌دهنده چالش‌های مداوم این کارگردان با سیستم ممیزی سینمای ایران است.
در مجموع، «کاناپه» فیلمی است که با وجود عدم اکران رسمی، به دلیل موضوع حساس و بازیگران توانمندش، جایگاه ویژه‌ای در کارنامه کیانوش عیاری و سینمای ایران دارد. این اثر نه تنها یک درام خانوادگی، بلکه سندی از تلاش یک فیلمساز برای شکستن کلیشه‌ها و ارائه نگاهی نو به واقعیت‌های اجتماعی است.
پیشنهاد میکنم با بازیگران فیلم آبی روشن هم آشنا شوید.
