مراقبت‌های بعد از عمل لوزه در کودکان
عمل جراحی لوزه (تونسیلکتومی) یکی از شایع‌ترین جراحی‌ها در کودکان است که معمولاً به دلیل عفونت‌های مکرر گلو، مشکلات تنفسی مانند آپنه خواب، یا بزرگی بیش‌ازحد لوزه‌ها انجام می‌شود. این جراحی، اگرچه به طور کلی ایمن است، نیازمند مراقبت‌های ویژه پس از عمل است تا روند بهبودی سریع‌تر و بدون عارضه طی شود. در این مقاله، به بررسی جامع مراقبت‌های بعد از عمل لوزه در کودکان می‌پردازیم و نکات کلیدی برای والدین و مراقبان ارائه می‌دهیم.
چرا مراقبت‌های بعد از عمل لوزه مهم است؟
لوزه‌ها، غدد لنفاوی در دو طرف گلو، بخشی از سیستم ایمنی بدن هستند که به دفع میکروب‌ها کمک می‌کنند. با این حال، عفونت‌های مکرر یا بزرگی بیش‌ازحد لوزه‌ها می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند گلودرد مزمن، مشکلات تنفسی، یا عفونت‌های گوش شود. پس از جراحی لوزه، ناحیه گلو به دلیل برش‌های جراحی حساس و مستعد عوارضی مانند خونریزی، عفونت، یا درد شدید است. رعایت دقیق مراقبت‌های پس از عمل می‌تواند این عوارض را به حداقل برساند و به کودک کمک کند تا سریع‌تر بهبود یابد.
مراقبت های کلیدی پس از عمل لوزه
۱. مدیریت درد
یکی از شایع‌ترین عوارض پس از عمل لوزه، گلودرد و گاهی درد در ناحیه گوش، فک، یا گردن است که به دلیل تحریک اعصاب مشترک در این نواحی رخ می‌دهد. برای کاهش درد:
داروهای مسکن: از داروهای تجویز شده توسط پزشک، مانند پاراستامول (استامینوفن)، طبق دوز و زمان‌بندی مشخص استفاده کنید. از دادن آسپرین یا ایبوپروفن به کودک خودداری کنید، زیرا این داروها خطر خونریزی را افزایش می‌دهند.
کمپرس یخ: قرار دادن کمپرس یخ پیچیده‌شده در پارچه روی گردن یا مکیدن تکه‌های کوچک یخ می‌تواند به کاهش درد و تورم کمک کند.
اسپری‌های بی‌حس‌کننده: در برخی موارد، پزشک ممکن است اسپری‌های بی‌حس‌کننده را برای کاهش ناراحتی توصیه کند، اما این باید تحت نظارت دقیق باشد.
۲. رژیم غذایی مناسب
تغذیه پس از عمل لوزه نقش مهمی در بهبودی دارد. گلو به دلیل زخم‌های جراحی حساس است و غذاهای نامناسب می‌توانند باعث تحریک یا خونریزی شوند. توصیه‌های تغذیه‌ای عبارت‌اند از:
روزهای اول (۱-۲ روز پس از عمل): کودک باید از غذاها و نوشیدنی‌های سرد و نرم مانند بستنی ساده (بدون افزودنی)، ژله، ماست یخ‌زده، یا فرنی استفاده کند. این مواد غذایی گلو را تسکین می‌دهند و خطر خونریزی را کاهش می‌دهند.
روزهای بعدی (۳-۷ روز پس از عمل): به‌تدریج غذاهای نرم مانند پوره سیب‌زمینی، سوپ صاف‌شده بدون ادویه، پاستا، یا شیربرنج را به رژیم غذایی اضافه کنید. از غذاهای داغ، تند، اسیدی (مانند آب‌پرتقال یا گوجه‌فرنگی)، یا ترد (مانند چیپس، بیسکویت، یا نان تست) تا حداقل دو هفته خودداری کنید.
هیدراتاسیون: نوشیدن مایعات کافی (۶-۸ لیوان در روز) برای جلوگیری از کم‌آبی و کاهش گلودرد ضروری است. آب، آب‌سیب، یا آب‌لیمو شیرین گزینه‌های مناسبی هستند. از نوشیدنی‌های گازدار یا اسیدی پرهیز کنید.
۳. استراحت و محدودیت فعالیت
استراحت کافی برای بهبودی سریع کودک ضروری است. فعالیت‌های بدنی سنگین می‌توانند فشار خون را افزایش داده و خطر خونریزی را بالا ببرند. نکات مهم:
استراحت در منزل: کودک باید حداقل ۱-۲ هفته از فعالیت‌های شدید مانند ورزش، دویدن، یا شنا خودداری کند.
محیط آرام: محیطی آرام و بدون استرس برای کودک فراهم کنید. از حضور در مکان‌های شلوغ یا آلوده که ممکن است خطر عفونت را افزایش دهند، اجتناب کنید.
وضعیت خواب: سر کودک را هنگام خواب کمی بالا نگه دارید تا تورم کاهش یابد.
۴. بهداشت دهان
حفظ بهداشت دهان به پیشگیری از عفونت کمک می‌کند. با این حال، باید با احتیاط عمل کرد:
شست‌وشوی دهان: از سرم شست‌وشوی تجویز شده توسط پزشک یا آب‌نمک رقیق برای شست‌وشوی ملایم دهان استفاده کنید. این کار به پاکسازی زخم‌ها و کاهش خطر عفونت کمک می‌کند.
اجتناب از مسواک زدن شدید: تا چند روز پس از عمل، از مسواک زدن ناحیه نزدیک به زخم‌ها خودداری کنید تا از تحریک یا خونریزی جلوگیری شود.
۵. مصرف داروها
آنتی‌بیوتیک‌ها: در صورت تجویز پزشک، آنتی‌بیوتیک‌ها را برای پیشگیری یا درمان عفونت به موقع و طبق دستور مصرف کنید.
داروهای ضددرد: همان‌طور که ذکر شد، داروهای مسکن را طبق تجویز پزشک به کودک بدهید.
اجتناب از داروهای غیرمجاز: از مصرف هرگونه داروی گیاهی یا مکمل بدون مشورت با پزشک خودداری کنید، زیرا برخی از آن‌ها ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهند.
۶. تشویق به خوردن و آشامیدن
پس از عمل، برخی کودکان به دلیل درد یا تهوع تمایلی به خوردن یا آشامیدن ندارند. این می‌تواند منجر به کم‌آبی یا یبوست شود. والدین باید:
کودک را به نوشیدن مایعات تشویق کنند، حتی اگر به مقدار کم باشد.
از غذاهای جذاب و نرم مانند بستنی یا ژله استفاده کنند تا کودک ترغیب به خوردن شود.
در صورت استفراغ، چند ساعت صبر کنند و سپس به‌آرامی مایعات را به رژیم غذایی کودک بازگردانند.
عوارض شایع عمل لوزه و نحوه مدیریت آن‌ها
پس از عمل لوزه، برخی عوارض طبیعی هستند و معمولاً طی چند روز تا دو هفته برطرف می‌شوند. با این حال، والدین باید هوشیار باشند و در صورت بروز علائم غیرعادی به پزشک مراجعه کنند.
۱. تغییر صدا
تغییر موقت صدا (مانند تودماغی شدن) پس از عمل شایع است و معمولاً طی چند روز تا چند هفته بهبود می‌یابد. در موارد نادر، اگر کودک مشکلاتی مانند شکاف کام داشته باشد، ممکن است نیاز به گفتاردرمانی باشد.
۲. خونریزی
خونریزی خفیف: وجود لکه‌های خون در بزاق یا خون‌دماغ در روزهای اول طبیعی است. مکیدن یخ یا شست‌وشوی دهان با آب سرد می‌تواند کمک‌کننده باشد.
خونریزی شدید: اگر خونریزی شدید یا مداوم باشد (بیش از چند قطره یا تداوم بیش از ۵ دقیقه)، فوراً به پزشک مراجعه کنید. این ممکن است نشانه جدا شدن دلمه‌های زخم باشد.
3. تب
تب خفیف (۳۷-۳۸ درجه سانتی‌گراد) در ۱-۲ روز اول پس از عمل طبیعی است و معمولاً به دلیل کم‌آبی یا واکنش بدن به جراحی رخ می‌دهد. مصرف مایعات کافی و داروهای تب‌بر تجویز شده می‌تواند آن را کنترل کند. اگر تب به بالای ۳۹ درجه رسید یا بیش از ۲ روز ادامه یافت، با پزشک تماس بگیرید.
۴. گلودرد و مشکلات بلع
گلودرد شدید در هفته اول شایع است و ممکن است با گوش‌درد همراه باشد. مصرف منظم مسکن‌ها، رژیم غذایی نرم، و شست‌وشوی دهان می‌تواند این مشکل را کاهش دهد.
۵. تهوع و استفراغ
تهوع ممکن است به دلیل داروهای بیهوشی یا مسکن‌ها (مانند کدئین) رخ دهد. اگر استفراغ شدید یا مداوم باشد، با پزشک مشورت کنید.
علائم هشداردهنده که نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، فوراً به پزشک یا نزدیک‌ترین مرکز درمانی مراجعه کنید:
خونریزی شدید یا مداوم از دهان یا بینی.
تب بالا (بیش از ۳۹ درجه) یا تب پایدار بیش از ۴۸ ساعت.
مشکل تنفسی یا تنفس سخت.
کاهش شدید اشتها یا امتناع کامل از خوردن و آشامیدن.
تغییر رنگ مدفوع به تیره (که ممکن است نشانه خونریزی داخلی باشد).
علائم عفونت مانند ترشحات چرکی، بوی بد دهان، یا تورم شدید گلو.
نکات اضافی برای والدین
آموزش به کودک: به کودک توضیح دهید که احساس درد یا ناراحتی موقتی است و با رعایت مراقبت‌ها بهبود می‌یابد. این می‌تواند اضطراب او را کاهش دهد.
استفاده از دستگاه بخور سرد: قرار دادن دستگاه بخور سرد در اتاق کودک می‌تواند رطوبت هوا را افزایش داده و گلودرد را تسکین دهد.
پیگیری با پزشک: معاینات منظم پس از عمل برای اطمینان از بهبودی کامل ضروری است. اگر بخیه‌های غیرجذبی استفاده شده باشد، پزشک زمان کشیدن آن‌ها را تعیین می‌کند.
اجتناب از محیط‌های پرخطر: تا یک هفته پس از عمل، کودک را از محیط‌های دودی، آلوده، یا مکان‌هایی که افراد مبتلا به سرماخوردگی حضور دارند دور نگه دارید.
مدت زمان بهبودی عمل لوزه کودکان
دوره نقاهت معمولاً ۱-۲ هفته طول می‌کشد. در این مدت، کودک ممکن است احساس خستگی، بی‌قراری، یا کاهش اشتها داشته باشد. زخم‌های گلو معمولاً بین ۵ تا ۱۰ روز بهبود می‌یابند و دلمه‌های زخم به‌تدریج جدا می‌شوند. فعالیت‌های عادی مانند بازگشت به مدرسه معمولاً پس از ۱۰-۱۴ روز مجاز است، مشروط بر اینکه پزشک تأیید کند.
پیشنهاد میکنم مقاله قرص زینک پلاس برای چی خوبه را هم مطالعه کنید.
