نوار بهداشتی یکی از پرکاربردترین محصولات بهداشتی برای مدیریت دوران قاعدگی است که به دلیل راحتی و دسترسی آسان، مورد استقبال بسیاری از زنان قرار گرفته است. با این حال، پرسشی که ذهن بسیاری را به خود مشغول کرده، این است که آیا استفاده از نوار بهداشتی می‌تواند منجر به عفونت شود؟ در این مقاله، به بررسی این موضوع می‌پردازیم، عوامل احتمالی ایجاد عفونت را تحلیل می‌کنیم و راهکارهایی برای پیشگیری ارائه می‌دهیم.
نوار بهداشتی چیست و چگونه کار می‌کند؟
نوار بهداشتی یا پد بهداشتی، محصولی جاذب است که زنان در دوران قاعدگی برای جذب خون و ترشحات از آن استفاده می‌کنند. این محصول معمولاً از لایه‌های مختلفی تشکیل شده است، از جمله لایه رویی (که با پوست تماس دارد)، لایه جاذب (معمولاً از پنبه یا مواد مصنوعی مانند سلولز) و لایه زیرین (اغلب پلاستیکی و ضد نشت). برخی نوارهای بهداشتی دارای مواد معطر، چسب برای ثابت ماندن روی لباس زیر و باله‌هایی برای جلوگیری از نشت هستند. این محصولات به گونه‌ای طراحی شده‌اند که استریل باشند و از نفوذ خون به لباس جلوگیری کنند.
با این حال، استفاده نادرست یا طولانی‌مدت از نوار بهداشتی ممکن است مشکلاتی مانند حساسیت پوستی یا حتی عفونت را به دنبال داشته باشد. در ادامه، به بررسی این موضوع می‌پردازیم.
پیشنهاد میکنم قبل از خواندن ادامه مطلب مقاله نوار بهداشتی مشبک بهتر است یا ساده را بخوانید.
آیا نوار بهداشتی می‌تواند باعث عفونت شود؟
به طور کلی، اگر نوار بهداشتی به درستی و با رعایت بهداشت استفاده شود، خطر عفونت به حداقل می‌رسد. با این حال، عوامل متعددی می‌توانند احتمال بروز عفونت‌های واژینال یا پوستی را افزایش دهند:
۱. عدم تعویض به موقع نوار بهداشتی
یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد عفونت، استفاده طولانی‌مدت از یک نوار بهداشتی بدون تعویض است. خون و ترشحات جمع‌شده در نوار بهداشتی، محیطی گرم و مرطوب ایجاد می‌کنند که برای رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها بسیار مناسب است. متخصصان توصیه می‌کنند که نوار بهداشتی هر ۳ تا ۶ ساعت یک‌بار، بسته به شدت خونریزی، تعویض شود. عدم تعویض به‌موقع می‌تواند منجر به عفونت‌های قارچی (مانند کاندیدا) یا باکتریایی (مانند واژینوز باکتریایی) شود.
۲. مواد شیمیایی و حساسیت زا در نوار بهداشتی
نوارهای بهداشتی از مواد مختلفی مانند پلی‌اتیلن، سلولز، ریون (ابریشم مصنوعی) و گاهی دیوکسین (برای سفید کردن) ساخته می‌شوند. این مواد در برخی افراد، به‌ویژه کسانی که پوست حساسی دارند، می‌توانند باعث واکنش‌های آلرژیک یا درماتیت تماسی شوند. درماتیت تماسی در ناحیه تناسلی به نام «ولوویت» شناخته می‌شود و می‌تواند با علائمی مانند خارش، قرمزی، سوزش و التهاب همراه باشد. این التهابات گاهی زمینه را برای عفونت‌های قارچی فراهم می‌کنند، زیرا پوست تحریک‌شده مستعد رشد میکروب‌هاست.
مواد معطر و اسانس‌های موجود در برخی نوارهای بهداشتی نیز ممکن است برای پوست حساس تحریک‌کننده باشند. همچنین، دیوکسین موجود در برخی محصولات می‌تواند در طولانی‌مدت در بدن انباشته شده و خطراتی مانند اختلالات هورمونی یا حتی سرطان را افزایش دهد، هرچند این موضوع هنوز به تحقیقات بیشتری نیاز دارد.
۳. رطوبت و گرما
نوارهای بهداشتی، به‌ویژه آن‌هایی که لایه پلاستیکی نفوذناپذیر دارند، می‌توانند مانع جریان هوا شوند و رطوبت و گرما را در ناحیه تناسلی افزایش دهند. این شرایط محیطی برای رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها ایده‌آل است. به همین دلیل، استفاده از لباس زیر نخی و گشاد و تعویض منظم نوار بهداشتی برای کاهش رطوبت توصیه می‌شود.
۴. بهداشت شخصی ناکافی
عدم رعایت بهداشت شخصی، مانند شستشوی نامناسب ناحیه تناسلی یا استفاده از صابون‌های معطر و تحریک‌کننده، می‌تواند خطر عفونت را افزایش دهد. همچنین، عدم تعویض لباس زیر به‌صورت روزانه در دوران قاعدگی می‌تواند باعث تجمع باکتری‌ها شود.
۵. کیفیت پایین نوار بهداشتی
نوارهای بهداشتی با کیفیت پایین یا غیراستاندارد ممکن است حاوی مواد شیمیایی مضر یا بافت‌های زبر باشند که پوست را تحریک می‌کنند. برخی کاربران در شبکه‌های اجتماعی گزارش داده‌اند که نوارهای بهداشتی غیراستاندارد در ایران باعث عفونت یا حساسیت شدید شده‌اند. برای کاهش این خطر، توصیه می‌شود از برندهای معتبر و محصولاتی با ترکیبات طبیعی مانند پنبه ارگانیک استفاده شود.
انواع عفونت‌های مرتبط با استفاده نادرست از نوار بهداشتی
عفونت‌های واژینال به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند که ممکن است با استفاده نادرست از نوار بهداشتی تشدید شوند:
عفونت‌های قارچی: معمولاً توسط قارچ کاندیدا ایجاد می‌شوند و با علائمی مانند خارش شدید، ترشحات سفید و غلیظ و سوزش همراه هستند.
عفونت‌های باکتریایی: مانند واژینوز باکتریایی، که می‌تواند باعث ترشحات بدبو، خاکستری یا زرد و التهاب شود.
عفونت‌های انگلی: کمتر شایع هستند، اما در شرایط غیربهداشتی ممکن است رخ دهند.
این عفونت‌ها معمولاً با علائمی مانند ترشحات غیرطبیعی، بوی نامطبوع، خارش، سوزش و گاهی درد در ناحیه واژن همراه هستند. در صورت مشاهده این علائم، مشورت با پزشک ضروری است.
راهکارهای پیشگیری از عفونت
برای کاهش خطر عفونت و حساسیت ناشی از نوار بهداشتی، رعایت نکات زیر توصیه می‌شود:
تعویض منظم نوار بهداشتی: هر ۳ تا ۶ ساعت یک‌بار، بسته به شدت خونریزی، نوار را تعویض کنید. در شب، از نوارهای مخصوص شب با جذب بالاتر استفاده کنید.
انتخاب نوار بهداشتی مناسب: از محصولاتی با ترکیبات طبیعی، بدون عطر و مواد شیمیایی تحریک‌کننده استفاده کنید. نوارهای بهداشتی گیاهی یا پنبه‌ای برای پوست‌های حساس مناسب‌تر هستند.
رعایت بهداشت شخصی: ناحیه تناسلی را با آب ولرم و صابون ملایم (بدون عطر) شستشو دهید و پس از هر بار تعویض نوار، دست‌ها را بشویید.
استفاده از لباس زیر نخی: لباس زیر نخی و گشاد جریان هوا را بهبود می‌بخشد و رطوبت را کاهش می‌دهد.
اجتناب از فعالیت‌های شدید: فعالیت‌هایی مانند دوچرخه‌سواری که باعث اصطکاک زیاد می‌شوند، می‌توانند تحریک پوست را افزایش دهند.
استفاده از محصولات جایگزین: در صورت حساسیت شدید، می‌توانید از تامپون، کاپ قاعدگی یا نوارهای قابل شستشو استفاده کنید. این محصولات خطر تحریک پوستی را کاهش می‌دهند، اما باید با احتیاط و طبق دستورالعمل استفاده شوند.
درمان حساسیت و عفونت ناشی از نوار بهداشتی
در صورت بروز حساسیت یا عفونت، اقدامات زیر می‌توانند کمک‌کننده باشند:
کمپرس سرد: برای کاهش التهاب و سوزش، از کمپرس یخ پیچیده‌شده در پارچه استفاده کنید.
پمادهای ضدالتهاب: پمادهای هیدروکورتیزون یا ضدقارچ (فقط برای نواحی بیرونی) می‌توانند علائم را تسکین دهند. این محصولات باید با تجویز پزشک استفاده شوند.
مراجعه به پزشک: در صورت تداوم علائم یا بروز ترشحات غیرطبیعی، حتماً به متخصص زنان مراجعه کنید. پزشک ممکن است داروهای ضدقارچ یا آنتی‌بیوتیک تجویز کند.
جایگزین‌های نوار بهداشتی
اگر به نوار بهداشتی حساسیت دارید یا نگران عفونت هستید، می‌توانید گزینه‌های جایگزین را امتحان کنید:
تامپون: تامپون‌ها داخل واژن قرار می‌گیرند و برای فعالیت‌هایی مانند شنا مناسب هستند. با این حال، باید هر ۴ تا ۸ ساعت تعویض شوند تا خطر سندرم شوک سمی (TSS) کاهش یابد.
کاپ قاعدگی: این محصول از سیلیکون پزشکی ساخته شده و قابل استفاده مجدد است. کاپ قاعدگی خطر حساسیت را کاهش می‌دهد و برای محیط زیست نیز مناسب‌تر است.
نوارهای قابل شستشو: این پدها از پارچه‌های طبیعی ساخته شده‌اند و می‌توانند شسته و دوباره استفاده شوند.
