طواف نسا چیست؟ + دلیل پیدایش + بر چه کسانی واجب است؟

طواف نسا چیست؟

طواف نساء یکی از اعمال واجب در حج (تمتع، قِران و افراد) و عمره مفرده است که شامل هفت دور چرخیدن به دور کعبه با نیت خاص طواف نساء می‌شود. این طواف، مشابه سایر طواف‌ها (مانند طواف زیارت) از نظر اجرا است، اما نیت آن متفاوت بوده و به طور خاص برای رفع ممنوعیت روابط زناشویی پس از احرام انجام می‌شود. پس از انجام طواف نساء، دو رکعت نماز طواف نساء پشت مقام ابراهیم (ع) خوانده می‌شود که این نماز نیز در نیت با سایر نمازهای طواف تفاوت دارد.

بر اساس فقه شیعه، طواف نساء آخرین عمل از اعمال مکه در حج و عمره مفرده است و پس از سعی صفا و مروه و تقصیر انجام می‌شود. این طواف، برخلاف طواف زیارت که از ارکان حج و عمره است، واجب غیررکنی محسوب می‌شود، به این معنا که ترک آن، حج یا عمره را باطل نمی‌کند، اما تا زمانی که انجام نشود، محدودیت‌های احرام، به‌ویژه در زمینه روابط زناشویی، پابرجا می‌ماند.

دلیل پیدایش و حکمت طواف نساء

دلیل وجوب طواف نساء در فقه شیعه به احادیث معتبر از ائمه اطهار (ع) بازمی‌گردد. بر اساس روایتی از امام جعفر صادق (ع)، اگر خداوند طواف نساء را واجب نکرده بود، زائر پس از بازگشت از حج نمی‌توانست با همسر خود ارتباط زناشویی داشته باشد. این طواف به‌عنوان یک نعمت الهی برای حلال شدن همسر بر زائر تلقی می‌شود.

حکمت نام‌گذاری این طواف به «نساء» (به معنای زنان) به این برمی‌گردد که پس از انجام آن، محدودیت‌های احرام، به‌ویژه در زمینه ارتباط جنسی با همسر، برطرف می‌شود. در واقع، احرام با ممنوعیت‌هایی مانند استفاده از بوی خوش، نگاه کردن به آینه و روابط زناشویی همراه است. پس از انجام اعمال مانند تقصیر و سعی صفا و مروه، اکثر این محدودیت‌ها برداشته می‌شود، اما حلال شدن روابط زناشویی منوط به انجام طواف نساء و نماز آن است.

در برخی روایات شیعه، طواف وداع که در فقه اهل سنت وجود دارد، به‌عنوان معادل طواف نساء تلقی شده است، هرچند این دو در نیت و جایگاه متفاوت هستند. فقیهان شیعه معتقدند که طواف نساء در حج تمتع و عمره مفرده واجب است، در حالی که اهل سنت به جای آن، طواف‌های دیگری مانند طواف قدوم، افاضه و وداع را به رسمیت می‌شناسند و طواف نساء را بدعت می‌دانند.

طواف نساء بر چه کسانی واجب است؟

طواف نساء بر همه زائرانی که حج (تمتع، قِران یا افراد) یا عمره مفرده را انجام می‌دهند، واجب است، صرف‌نظر از جنسیت، سن یا وضعیت تأهل. این شامل موارد زیر می‌شود:

مردان و زنان: چه متأهل باشند و چه مجرد، طواف نساء بر آن‌ها واجب است. حتی اگر فردی قصد ازدواج نداشته باشد، این عمل برای رفع محدودیت‌های احرام ضروری است.

کودکان ممیز: کودکان بالغی که توانایی درک نیت و انجام اعمال را دارند، باید طواف نساء را انجام دهند. برای کودکان غیرممیز که به نیابت محرم شده‌اند، ولی آن‌ها باید این طواف را به نیابت از کودک انجام دهد.

خنثی: در فقه شیعه، این طواف حتی برای افرادی با وضعیت خنثی نیز واجب است.

نایب: اگر شخصی به نیابت از دیگری حج یا عمره انجام دهد، باید طواف نساء را به نیابت از منوب‌عنه (کسی که از طرف او حج انجام می‌شود) به جا آورد.

تنها استثنا در این مورد، عمره تمتع است که به دلیل ادغام با حج تمتع، فاقد طواف نساء جداگانه است. در این حالت، طواف نساء حج تمتع، محدودیت‌های احرام را برطرف می‌کند.

احکام و شرایط طواف نساء

نیت: نیت طواف نساء باید به‌طور خاص برای این عمل باشد و با سایر طواف‌ها تفاوت دارد.

طهارت: مانند سایر طواف‌ها، زائر باید در حالت طهارت (وضو یا غسل در صورت لزوم) باشد و لباسش پاک باشد.

محل انجام: طواف نساء در مسجدالحرام و به دور کعبه انجام می‌شود، و نماز آن پشت مقام ابراهیم خوانده می‌شود.

ترک طواف نساء: اگر فردی به دلیل فراموشی، جهل یا عمد این طواف را انجام ندهد، روابط زناشویی برای او حرام باقی می‌ماند تا زمانی که خودش یا نایبش آن را انجام دهد. در صورت عدم امکان بازگشت به مکه، می‌توان نایب گرفت. ترک عمدی این طواف ممکن است کفاره داشته باشد، اما در صورت فراموشی یا ناآگاهی، کفاره لازم نیست.

زمان انجام: طواف نساء و نماز آن محدود به ماه ذی‌الحجه نیست و می‌توان آن را پس از این ماه نیز انجام داد.

تفاوت با فقه اهل سنت

در فقه اهل سنت، طواف نساء وجود ندارد و روابط زناشویی پس از طواف زیارت برای زائر حلال می‌شود. اهل سنت به جای طواف نساء، طواف‌های قدوم، افاضه و وداع را به رسمیت می‌شناسند. برخی از فقهای شیعه معتقدند که طواف وداع اهل سنت ممکن است به‌عنوان معادل طواف نساء تلقی شود، اما این دیدگاه قطعی نیست.

در مواردی که یک زوج شیعه و سنی ازدواج کرده‌اند، اگر همسر سنی طواف نساء را انجام ندهد، این موضوع به ازدواج آن‌ها خدشه‌ای وارد نمی‌کند، و زن شیعه می‌تواند طبق مذهب خود عمل کند.

نتیجه‌گیری

طواف نساء یکی از اعمال مهم و واجب در فقه شیعه است که با هدف رفع محدودیت‌های احرام، به‌ویژه در زمینه روابط زناشویی، انجام می‌شود. این طواف که در فقه اهل سنت جایگاهی ندارد، بر همه زائران، اعم از مرد، زن، بالغ، غیربالغ و حتی نایب، واجب است. حکمت این عمل به نعمت الهی برای حلال شدن همسر و تکمیل مناسک حج و عمره بازمی‌گردد. با توجه به اهمیت این طواف، زائران باید با دقت و آگاهی آن را به جا آورند تا از محدودیت‌های احرام به‌طور کامل خارج شوند.

اگر می خواهید بدانید در چه صورت خودارضایی گناه نیست، کلیک کنید.