بیماری میمونی
بیماری میمونی که به نام‌های “آبله میمونی” یا “ام پاکس” (Mpox) نیز شناخته می‌شود، یک بیماری ویروسی نادر است که توسط ویروس آبله میمون از خانواده ویروس‌های “اورتوپاکس‌ویروس” (Orthopoxvirus) ایجاد می‌شود. این خانواده شامل ویروس‌هایی مانند واریولا (عامل بیماری آبله)، ویروس واکسینیا (مستخدم در واکسن آبله) و ویروس آبله گاوی است. این بیماری ابتدا در سال ۱۹۵۸ در میمون‌های آزمایشگاهی کشف شد و به همین دلیل “آبله میمونی” نام گرفت. اولین مورد انسانی آن نیز در سال ۱۹۷۰ در جمهوری دموکراتیک کنگو گزارش شد. اگرچه منشأ اصلی این بیماری به حیوانات، به‌ویژه جوندگان آفریقایی و نخستی‌سانان مانند میمون‌ها نسبت داده می‌شود، اما امروزه انتقال انسان به انسان نیز به یکی از راه‌های شیوع آن تبدیل شده است.
تاریخچه و منشأ بیماری میمونی
آبله میمونی به طور سنتی در مناطق جنگلی و استوایی آفریقای مرکزی و غربی، به‌ویژه در کشورهایی مانند نیجریه و جمهوری دموکراتیک کنگو، شایع بوده است. با این حال، در دهه‌های اخیر، به‌ویژه از سال ۲۰۲۲، این بیماری به خارج از قاره آفریقا گسترش یافته و مواردی در اروپا، آمریکا و استرالیا گزارش شده است. این گسترش به دلیل سفرهای بین‌المللی، تماس با حیوانات آلوده یا انتقال انسان به انسان رخ داده است. سازمان بهداشت جهانی (WHO) در سال ۲۰۲۴ شیوع سویه جدید این ویروس (Clade Ib) را به‌عنوان یک وضعیت اضطراری بهداشت عمومی اعلام کرد، زیرا این سویه قابلیت انتقال بالاتر و علائم شدیدتری نسبت به سویه‌های قبلی نشان داده است.
علائم بیماری میمونی
علائم آبله میمونی معمولاً بین ۵ تا ۲۱ روز پس از مواجهه با ویروس ظاهر می‌شوند، اما دوره نهفتگی رایج آن ۶ تا ۱۳ روز است. این بیماری با علائم اولیه‌ای شبیه به آنفولانزا آغاز می‌شود که شامل موارد زیر است:
تب و لرز: معمولاً اولین نشانه بیماری.
سردرد شدید: همراه با احساس خستگی و ضعف عمومی.
دردهای عضلانی و کمردرد: که ممکن است شدید باشد.
تورم غدد لنفاوی (لنفادنوپاتی): این علامت کلیدی آبله میمونی را از بیماری‌هایی مانند آبله مرغان متمایز می‌کند.
پس از چند روز (معمولاً ۱ تا ۳ روز پس از تب)، بثورات پوستی ظاهر می‌شوند. این بثورات مراحل مختلفی را طی می‌کنند:
ماکول: لکه‌های صاف و قرمز.
پاپول: برآمدگی‌های کوچک و برجسته.
وزیکول: تاول‌های پر از مایع شفاف.
پوسچول: تاول‌های چرکی و ملتهب.
دلمه: پوسته‌هایی که پس از خشک شدن می‌افتند.
این بثورات اغلب از صورت شروع شده و به سایر قسمت‌های بدن، از جمله دست‌ها، پاها و گاهی نواحی تناسلی گسترش می‌یابد. در شیوع‌های اخیر، گزارش شده که بثورات در برخی موارد ابتدا در ناحیه تناسلی یا دهان ظاهر می‌شوند. این ضایعات تا زمانی که دلمه‌ها کاملاً بریزند و پوست جدید شکل بگیرد، مسری باقی می‌مانند، که معمولاً ۲ تا ۴ هفته طول می‌کشد.
نحوه انتقال بیماری میمونی
آبله میمونی یک بیماری زئونوز (مشترک بین انسان و حیوان) است و از طرق مختلفی منتقل می‌شود:
تماس با حیوانات آلوده: گاز گرفتن، خراشیدن یا تماس با خون، مایعات بدن یا گوشت حیوانات حامل ویروس (مانند جوندگان یا میمون‌ها).
انتقال انسان به انسان: از طریق تماس مستقیم با بثورات، زخم‌ها یا مایعات بدن فرد مبتلا، قطرات تنفسی در تماس نزدیک طولانی‌مدت (بیش از ۴ ساعت)، یا تماس جنسی. همچنین، اشیاء آلوده مانند لباس یا ملحفه نیز می‌توانند ویروس را منتقل کنند.
انتقال از مادر به جنین: در موارد نادر، ویروس می‌تواند در دوران بارداری به جنین منتقل شود و عوارضی مانند مرده‌زایی ایجاد کند.
برخلاف ویروس کرونا، آبله میمونی به‌راحتی از طریق تنفس در محیط‌های عمومی منتقل نمی‌شود و نیاز به تماس نزدیک دارد، که این موضوع کنترل آن را آسان‌تر می‌کند.
عوارض و خطرات میمونی
در بیشتر موارد، آبله میمونی یک بیماری خفیف است که به‌طور خودبه‌خود بهبود می‌یابد، اما در برخی افراد، به‌ویژه کودکان، زنان باردار، و کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند (مانند بیماران مبتلا به HIV)، می‌تواند شدیدتر شود. عوارض احتمالی شامل:
عفونت‌های ثانویه پوستی.
ذات‌الریه.
آنسفالیت (التهاب مغز).
از دست دادن بینایی در صورت درگیری قرنیه.
نرخ مرگ‌ومیر این بیماری بسته به سویه ویروس متفاوت است؛ سویه آفریقای غربی (کم‌خطرتر) نرخ مرگ‌ومیر حدود ۱٪ دارد، در حالی که سویه آفریقای مرکزی (کنگویی) می‌تواند تا ۱۰٪ مرگ‌ومیر داشته باشد.
تشخیص بیماری میمونی
تشخیص آبله میمونی معمولاً با معاینه بالینی شروع می‌شود، اما برای تأیید نیاز به آزمایش است. پزشک ممکن است نمونه‌ای از ضایعات پوستی را برای آزمایش PCR (واکنش زنجیره‌ای پلیمراز) به آزمایشگاه ارسال کند. همچنین، آزمایش خون برای شناسایی آنتی‌بادی‌ها یا ویروس انجام می‌شود. تورم غدد لنفاوی و الگوی بثورات معمولاً به تمایز این بیماری از سرخک یا آبله مرغان کمک می‌کند.
پیشگیری از آبله میمونی
برای پیشگیری از ابتلا به آبله میمونی، اقدامات زیر توصیه می‌شود:
اجتناب از تماس با حیوانات مشکوک: به‌ویژه در مناطق بومی بیماری.
رعایت بهداشت: شستشوی مرتب دست‌ها و ضدعفونی کردن سطوح.
واکسیناسیون: واکسن‌هایی مانند Jynneos (یا Imvanex) و ACAM2000 که برای آبله طراحی شده‌اند، تا ۸۵٪ در برابر آبله میمونی مؤثر هستند. تزریق واکسن ظرف ۴ روز پس از مواجهه (یا حداکثر ۱۴ روز بدون علائم) می‌تواند از ابتلا جلوگیری کند.
دوری افراد مبتلا: بیماران باید تا زمان بهبودی کامل از تماس نزدیک با دیگران خودداری کنند.
درمان
در حال حاضر، هیچ درمان اختصاصی برای آبله میمونی وجود ندارد و بیشتر مبتلایان با مراقبت‌های حمایتی بهبود می‌یابند. این مراقبت‌ها شامل:
مدیریت تب و درد با داروهای تب‌بر و مسکن.
حفظ هیدراتاسیون و تغذیه مناسب.
مراقبت از بثورات برای جلوگیری از عفونت ثانویه.
در موارد شدید، داروهای ضدویروسی مانند تکوویریمات (Tecovirimat) که ابتدا برای آبله تأیید شده بود، ممکن است تجویز شود. این دارو با جلوگیری از تکثیر ویروس به بهبود کمک می‌کند و در اروپا برای آبله میمونی نیز مجوز گرفته است.
وضعیت کنونی و نگرانی‌ها
تا آوریل ۲۰۲۵، شیوع آبله میمونی همچنان یک نگرانی جهانی است، به‌ویژه با ظهور سویه‌های جدید مانند Clade Ib که در جمهوری دموکراتیک کنگو شناسایی شده و انتقال بیشتری دارد. با این حال، این بیماری به اندازه کرونا همه‌گیر نیست و با اقدامات پیشگیرانه قابل‌کنترل است. افزایش آگاهی عمومی، دسترسی به واکسن و همکاری بین‌المللی کلید مدیریت این بیماری هستند.
برای آشنایی با بهترین ویتامین برای چاقی صورت،کلیک کنید.
مقالات دیگر
