بیماری لوسمی چیست؟ + علائم و روش های درمان آن

بیماری لوسمی چیست؟

لوسمی یا سرطان خون نوعی بیماری بدخیم است که در آن مغز استخوان و سیستم لنفاوی تحت تأثیر قرار می‌گیرند و سلول‌های خونی غیرطبیعی به‌طور غیرقابل کنترلی تولید می‌شوند. این سلول‌های غیرطبیعی، که به نام سلول‌های بلاست یا لوسمیک شناخته می‌شوند، به‌درستی بالغ نمی‌شوند و نمی‌توانند وظایف طبیعی سلول‌های خونی سالم (مانند مبارزه با عفونت‌ها، انتقال اکسیژن یا کمک به لخته شدن خون) را انجام دهند. با افزایش تعداد این سلول‌های غیرطبیعی، فضای کافی برای سلول‌های سالم کاهش می‌یابد و عملکرد طبیعی خون مختل می‌شود. لوسمی یکی از شایع‌ترین انواع سرطان، به‌ویژه در کودکان و افراد بالای ۵۵ سال، است و بسته به نوع و شدت آن، می‌تواند به‌صورت حاد (با پیشرفت سریع) یا مزمن (با پیشرفت آهسته) ظاهر شود.

انواع لوسمی

لوسمی بر اساس سرعت پیشرفت بیماری و نوع سلول‌های درگیر به چهار دسته اصلی تقسیم می‌شود:
1. لوسمی لنفوسیتی حاد (ALL): شایع‌ترین نوع در کودکان است و لنفوسیت‌های نابالغ را درگیر می‌کند. این نوع به درمان تهاجمی و فوری نیاز دارد، اما شانس بهبودی در کودکان بالاست.

۲. لوسمی میلوئیدی حاد (AML): بیشتر در بزرگسالان دیده می‌شود و سلول‌های میلوئیدی نابالغ را تحت تأثیر قرار می‌دهد. AML می‌تواند به سایر اندام‌ها مانند کبد، طحال و غدد لنفاوی گسترش یابد.

۳. لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL): شایع‌ترین نوع در بزرگسالان، به‌ویژه افراد بالای ۵۵ سال، است. این نوع معمولاً به‌کندی پیشرفت می‌کند و ممکن است سال‌ها بدون علائم تشخیص داده نشود.

۴. لوسمی میلوئیدی مزمن (CML): بیشتر در بزرگسالان رخ می‌دهد و با رشد آهسته شروع می‌شود، اما می‌تواند به فاز حاد و سریع تبدیل شود.

علاوه بر این‌ها، انواع نادرتری مانند لوسمی پرولیمفوسیتی (PLL) و لوسمی سلول‌های مویی (HCL) نیز وجود دارند که ویژگی‌ها و روش‌های درمانی خاص خود را دارند.

علائم لوسمی

علائم لوسمی بسته به نوع و مرحله بیماری متفاوت است و گاهی ممکن است شبیه بیماری‌های شایع مانند آنفولانزا باشد. برخی از شایع‌ترین علائم عبارت‌اند از:
– خستگی و ضعف مداوم: به دلیل کم‌خونی ناشی از کاهش گلبول‌های قرمز سالم.
– تب و عفونت‌های مکرر: به دلیل کاهش گلبول‌های سفید سالم که با عفونت‌ها مبارزه می‌کنند.
– خونریزی یا کبودی غیرعادی: به دلیل کمبود پلاکت‌ها که در لخته شدن خون نقش دارند.
– درد استخوان یا مفاصل: به‌ویژه در لوسمی حاد و میلوما، ناشی از تجمع سلول‌های سرطانی در مغز استخوان.
– تعریق شبانه و کاهش وزن غیرقابل توضیح: اغلب در مراحل پیشرفته‌تر دیده می‌شود.
– تورم غدد لنفاوی، کبد یا طحال: به دلیل تجمع سلول‌های لوسمیک.
– رنگ‌پریدگی پوست: ناشی از کم‌خونی.
– تنگی نفس: به دلیل کاهش ظرفیت حمل اکسیژن توسط خون.

علائم در لوسمی مزمن ممکن است به‌آرامی ظاهر شوند و حتی تا سال‌ها تشخیص داده نشوند، در حالی که در لوسمی حاد علائم به‌سرعت بروز می‌کنند و نیاز به اقدام فوری دارند.

علل و عوامل خطر لوسمی

علت دقیق لوسمی ناشناخته است، اما ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز آن نقش دارند. برخی از عوامل خطر عبارت‌اند از:
– **قرار گرفتن در معرض پرتوهای یونیزه‌کننده**: مانند بازماندگان حملات هسته‌ای یا افرادی که تحت پرتودرمانی برای سایر سرطان‌ها بوده‌اند.
– مواد شیمیایی خاص: مانند بنزن (موجود در بنزین و صنایع شیمیایی).
– سابقه خانوادگی لوسمی: داشتن خویشاوند درجه یک مبتلا خطر را افزایش می‌دهد.
– اختلالات ژنتیکی: مانند سندرم داون که خطر ابتلا را بالا می‌برد.
– سیگار کشیدن: با افزایش خطر برخی انواع لوسمی مرتبط است.
– سابقه شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی: برای درمان سرطان‌های دیگر می‌تواند خطر لوسمی را افزایش دهد.

 تشخیص لوسمی

تشخیص لوسمی معمولاً با ترکیبی از روش‌های زیر انجام می‌شود:
1. آزمایش شمارش کامل خون (CBC): بررسی تعداد گلبول‌های سفید، قرمز و پلاکت‌ها. افزایش غیرطبیعی گلبول‌های سفید یا کاهش گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها می‌تواند نشانه لوسمی باشد.
2. بیوپسی مغز استخوان: نمونه‌برداری از مغز استخوان (معمولاً از استخوان لگن) برای بررسی وجود سلول‌های سرطانی.
3. آزمایش‌های تصویربرداری: مانند سی‌تی‌اسکن، MRI یا PET برای بررسی گسترش سرطان به سایر اندام‌ها.
4. آزمایش‌های ژنتیکی: برای شناسایی جهش‌های خاص در DNA سلول‌های سرطانی که می‌تواند به انتخاب درمان مناسب کمک کند.
5. آزمایش مایع نخاعی: برای بررسی گسترش لوسمی به سیستم عصبی مرکزی.

تشخیص زودهنگام، به‌ویژه در کودکان، می‌تواند شانس موفقیت درمان را به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهد.

روش‌ های درمان لوسمی

درمان لوسمی به نوع بیماری، مرحله آن، سن بیمار، سلامت عمومی و پاسخ به درمان بستگی دارد. روش‌های اصلی درمان عبارت‌اند از:
1. شیمی‌درمانی: استفاده از داروهای قوی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی. این روش اغلب در چند مرحله (القای بهبودی، تثبیت و نگهدارنده) انجام می‌شود.
2. پرتودرمانی: استفاده از پرتوهای پرانرژی برای هدف قرار دادن سلول‌های سرطانی، به‌ویژه در مواردی که لوسمی به یک ناحیه خاص گسترش یافته است.
3. درمان هدفمند: استفاده از داروهایی که به‌طور خاص جهش‌های ژنتیکی یا پروتئین‌های خاص در سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهند، مانند مهارکننده‌های انتقال سیگنال.
4. ایمونوتراپی: تقویت سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سلول‌های سرطانی، مانند استفاده از آنتی‌بادی‌های مونوکلونال.
5. پیوند سلول‌های بنیادی: جایگزینی مغز استخوان بیمار با سلول‌های بنیادی سالم از اهداکننده یا خود بیمار (پس از درمان). این روش معمولاً برای لوسمی حاد یا موارد مقاوم به درمان استفاده می‌شود.
6. انتظار هوشیارانه: در برخی موارد لوسمی مزمن (مانند CLL) که پیشرفت کندی دارند، درمان فوری لازم نیست و بیمار تحت نظارت دقیق قرار می‌گیرد.

پیشگیری از بیماری لوسمی

از آنجا که علت دقیق لوسمی مشخص نیست، پیشگیری کامل از آن دشوار است. با این حال، برخی اقدامات می‌توانند خطر را کاهش دهند:
– اجتناب از قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خطرناک مانند بنزن.
– ترک سیگار و کاهش مصرف الکل.
– انجام چکاپ‌های منظم برای تشخیص زودهنگام، به‌ویژه در افرادی با سابقه خانوادگی یا عوامل خطر.

رژیم غذایی و سبک زندگی

رژیم غذایی سالم و متعادل می‌تواند به بهبود حال عمومی بیماران کمک کند. مصرف غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها، میوه‌ها و سبزیجات، و پرهیز از غذاهای فرآوری‌شده توصیه می‌شود. همچنین، فعالیت بدنی مناسب و مدیریت استرس می‌توانند در روند درمان و بهبودی مؤثر باشند.

اگر می خواهید بدانید هیرسوتیسم زنان چیست، کلیک کنید.